Kako steći srpsko državljanstvo: Vodič kroz uslove, postupak i dokumentaciju

Sticanje srpskog državljanstva može biti ključan korak za strane državljane koji žele da svoju budućnost vežu za Srbiju.

Razlozi za takvu odluku mogu biti različiti: od porodičnih i ličnih veza sa Srbijom, preko poslovnih interesa, pa do potrebe da regulišu svoj status u Srbiji, ukoliko već prethodno imaju regulisan privremeni boravak u Srbiji i stalno nastanjenje.

Ko može steći srpsko državljanstvo: Osnovni uslovi i kategorije

Zakon o državljanstvu Republike Srbije predviđa više osnova za sticanje srpskog državljanstva:

1. Po osnovu porekla;
2. Po osnovu rođenja na teritoriji Srbije;
3. Prijem u državljanstvo (naturalizacija);
4. Po međunarodnim ugovorima.

Važno je pravilno identifikovati osnov po kojem podnosilac zahteva ima pravo na sticanje državljanstva i shodno tome koju dokumentaciju je potrebno pripremiti i upoznati se kako izgleda proces.

Sticanje državljanstva po osnovu porekla (pravo po krvi)

Dete može steći srpsko državljanstvo po osnovu porekla ukoliko su ispunjeni sledeći uslovi:

• oba roditelja u trenutku detetovog rođenja su državljani Republike Srbije;
• jedan od roditelja u trenutku detetovog rođenja je državljanin Republike Srbije a dete je rođeno na teritoriji Republike Srbije;
• dete je rođeno u inostranstvu, a jedan od roditelja u trenutku njegovog rođenja je državljanin Republike Srbije a drugi je nepoznat ili nepoznatog državljanstva ili bez državljanstva.

Ključni dokazi uključuju:

• Izvod iz matične knjige rođenih;
• Uverenje o državljanstvu.

Imajte u vidu da navedena dokumenta ukoliko su izdata u stranoj državi obično moraju sadržati Apostille pečat za Srbiju i moraju prevedena na srpski jezik.

Sticanje državljanstva po rođenju na teritoriji Srbije

Osoba rođena na teritoriji Srbije može se smatrati državljaninom ukoliko:

• Su joj roditelji nepoznati ili nepoznatog državljanstva;
• Su roditelji bez državljanstva (apatridi);
• Državljanstvo deteta nije moguće utvrditi na drugi način.

Državljanstvo putem braka sa državljaninom Srbije

Strani državljanin koji živi u bračnoj zajednici sa državljaninom Srbije može podneti zahtev za državljanstvo ako:

• je brak trajao najmanje tri godine;
• ima odobren stalni boravak u Srbiji.

Neophodno je priložiti izvod iz matične knjige venčanih, dokaz o boravku i druge relevantne dokumente.

Prijem u državljanstvo Republike Srbije (naturalizacija)

Mnogi strani državljani koji imaju regulisan boravak u Srbiji i odobreno stalno nastanjenje mogu podneti zahtev za prijem u državljanstvo. Jedan od uslova koji moraju ispuniti jeste da su do podnošenja zahteva za prijem u državljanstvo najmanje tri godine neprekidno imali prijavljeno prebivalište na teritoriji Srbije.

Pored toga, uslovi su i da podnosilac zahteva:

• ima 18 godina i da mu nije oduzeta poslovna sposobnost;
• ima otpust iz stranog državljanstva ili da podnese dokaz da će otpust dobiti ako bude primljen u državljanstvo Republike Srbije;
• podnese izjavu da Republiku Srbiju smatra svojom državom.

Kako izgleda postupak – od podnošenja zahteva do donošenja rešenja

Postupak apliciranja za prijem u državljanstvo se pokreće pred Ministarstvom unutrašnjih poslova ili preko nadležnog diplomatskog ili konzularnog predstavništva Republike Srbije.

Zahtev je moguće podneti lično ili putem punomoćnika – advokata u kom slučaju je neophodno priložiti i punomoćje putem kog ćete ovlastiti advokata da podnese zahtev, komunicira sa nadležnim organom, vrši dopunu zahteva i dostavlja dodatne informacije, ukoliko je potrebno.

Ministarstvo unutrašnjih poslova zatim, nakon podnetog zahteva, vrši ocenu ispunjenosti uslova za prijem u državljanstvo na osnovu dostavljene dokumentacije. U pitanju je višemesečni postupak provere nakon kojeg se donosi rešenje o prijemu u državljanstvo.

Nakon donošenja ovog rešenja isto se dostavlja punomoćniku odnosno licu koje je primljeno u državljanstvo. Upravo danom dostavljanja rešenja o prijemu u državljanstvo Republike Srbije smatra se da je podnosilac zahteva isto stekao, a podaci podnosioca zahteva se unose u evidenciju državljana Srbije.

Olakšana naturalizacija: Ko ima pravo na brži postupak?

Prijem u državljanstvo Republike Srbije po olakšanim uslovima dostupno je za određene kategorije lica. Naime, ukoliko ste:

• rođeni na teritoriji Srbije i boravili ste najmanje dve godine neprekidno na teritoriji Srbije;
• pripadnik srpskog naroda ali nemate prebivalište u Srbiji, imate 18 godina i nije vam oduzeta poslovna sposobnost;
• iseljenik ili potomak iseljenika, koji se iselio iz Srbije u stranu državu sa namerom da u njoj živi;

možete biti primljeni u državljanstvo Republike Srbije putem olakšanog postupka naturalizacije.

Srpsko državljanstvo za dijasporu i potomke iseljenika

Sve je više zahteva za prijem u državljanstvo koji podnose kako pripadnici srpskog naroda tako i iseljenici ili potomci iseljenika – lica koja su se iselila u drugu državu, najčešće Sjedinjene Američke Države ili države Evrope, sa namerom da tamo žive.

Prijem u državljanstvo iseljenika i njihovih potomaka

Zakon posebno definiše termin iseljenik kao lice koje se iselilo iz Republike Srbije sa namerom da stalno živi u inostranstvu. Dakle, u pitanju je lice koje je napustilo Srbiju sa namerom da svoj centar životnih aktivnosti u potpunosti izmesti u drugu državu.

Imajući u vidu česte migracije koje su se dešavale na našim prostorima, ovakve situacije nisu retke, a iseljenici su u cilju regulisanja svog boravka u državama u kojima su se doselili, primali državljanstvo te države uz otpust iz državljanstva Srbije. Takođe, mnoge zahteve za prijem u državljanstvo podnose i potomci, odnosno deca iseljenika. U pitanju su dakle lica rođena u inostranstvu, čiji su se roditelji (ili jedan roditelj) iselili iz Srbije.

Prilikom apliciranja za prijem u državljanstvo iseljenika i njihovih potomaka, potrebno je pre svega dostaviti:

• dokaze u prilog činjenici iseljenja i relevantne informacije u tom pogledu, odnosno dokaz o iseljeništvu;
• izvod iz matične knjige rođenih;
• pismenu izjavu da podnosilac zahteva Republiku Srbiju smatra svojom državom;
• dokaz o uplati administrativne takse – plaćanje se može izvršiti i putem portala eUprave.

Ono što je karakteristično za ovaj osnov prijema u državljanstvo jeste da za prijem u državljanstvo Srbije nije potrebno da iseljenik traži otpust iz stranog državljanstva. Navedeno zapravo znači da iseljenik može imati dvojno državljanstvo – zadržati strano državljanstvo i biti primljen u srpsko državljanstvo.

Prijem u državljanstvo pripadnika srpskog naroda

Pripadnik srpskog naroda je lice koje živi u inostranstvu, dakle nema prebivalište u Srbiji, ali se izjašnjava kao pripadnik srpskog naroda. Naime, ključan dokument koji se dostavlja prilikom apliciranja za prijem u državljanstvo po ovom osnovu jeste dokaz o pripadnosti srpskom narodu. Ova činjenica se dokazuje ili javnom ispravom gde je evidentirana činjenica pripadnosti srpskom narodu ili prilaganjem nekog od dokumenata u kojima se to lice izjasnilo kao pripadnik srpskog naroda.

Pored navedenog, potrebno je dostaviti i izjavu da lice smatra Srbiju svojom državom, kao i dokaz o uplati administrativne takse.

Dokumentacija potrebna za dobijanje srpskog državljanstva

Lista dokumenata koje je potrebno priložiti uz zahtev varira u zavisnosti od osnova, ali najčešće uključuje:

• Punomoćje za zastupanje ukoliko vas u postupku zastupa advokat specijalizovan za imigraciono pravo;
• Kopija važećeg identifikacionog dokumenta;
• Izvod iz matične knjige rođenih;
• Uverenje o državljanstvu;
• Dokaz o otpustu iz stranog državljanstva (ako je primenljivo);
• Dokaz o uplati administrativne takse;
• Legalizovani dokumenti – dokumenti koji sadrže pečat Apostille;
• Prevedeni dokumenti na srpski jezik od strane ovlašćenog sudskog tumača.

Svakako, za svaki od posebnih osnova je potrebno dostaviti i dodatnu, specifičnu dokumentaciju kojom se dokazuju ključne činjenice, pa je pre apliciranja najcelishodnije da se konsultujete sa vašim pravnim savetnikom.

Koliko traje postupak i koliko košta zahtev za državljanstvo Republike Srbije?

Postupak ispitivanja ispunjenosti uslova i odlučivanja o zahtevu obično traje par meseci ali u komplikovanijim slučajevima može trajati i duže, shodno proceni nadležnog organa.

Troškovi u postupku apliciranja uključuju:

• Administrativne takse;
• Trošak prevoda od strane ovlašćenog sudskog tumača;
• Trošak overe dokumentacije – ukoliko je potrebno pripremiti overene kopije određenih dokumenata;
• Trošak legalizacije stranih isprava.

Česta pitanja i problemi u praksi

Najčešće nedoumice klijenata se odnose na pitanja da li je potreban otpust iz matične zemlje, da li mogu imati dvojno državljanstvo, kako postupati sa dokumentima izdatim u inostranstvu.

U većini slučajeva je potreban otpust iz stranog državljanstva, odnosno izjava da će lice dobiti otpust u slučaju prijema u državljanstvo Srbije.

Ipak, u određenim slučajevima prijema u državljanstvo – pripadnika srpskog naroda i iseljenika i njihovih potomaka, nije potrebno dobiti otpust, pa je moguće da lice ima dvojno državljanstvo. Dakle, u ovom slučaju će lice moći da zadrži strano državljanstvo i ujedno bude primljen u državljanstvo Republike Srbije.

Takođe, dosta nedoumica izaziva i postupanje sa dokumentima izdatim u inostranstvu. Takvi dokumenti moraju (uglavnom) sadržati Apostille ili proći pun proces legalizacije, a zatim prevedeni na srpski jezik.

Da li je potrebna pomoć advokata i kako on može pomoći?

U brojnim slučajevima angažovanje advokata može uštedeti vreme i umanjiti rizik od odbijanja zahteva.

Stručna pomoć je naročito korisna u slučajevima kada:

• Niste sigurni da li ostvarujete pravo za prijem u državljanstvo;
• Prvi put se susrećete sa apliciranjem za prijem u državljanstvo;
• Niste sigurni koju je sve dokumentaciju potrebno pripremiti i podneti;
• Ne znate kako funkcioniše proces;
• Nalazite se u inostranstvu.

Zaključak: Korak po korak do srpskog državljanstva

Apliciranje za prijem u srpsko državljanstvo je postupak koji zahteva pažljivu pripremu, prikupljanje potrebne dokumentacije i razumevanje zakonskih uslova i koraka.

U složenijim situacijama kao i u situaciji kada želite da razumete proceduru i saznate koju dokumentaciju je potrebno da pribavite, preporučljivo je da se konsultujete sa advokatom za imigraciono pravo u Srbiji.

Ovaj članak je isključivo informativne prirode i ne predstavlja pravni savet. Ukoliko su Vam potrebne dodatne informacije u vezi sa predmetnom temom, budite slobodni da nas kontaktirate putem imejla office@ncrlawyers.com ili putem telefona +381677049551.